غیاث‌الدین جمشید کاشانی

جمشید بن مسعود بن محمود کاشانی، معروف به غیاث‌الدین جمشید کاشانی، یکی از بزرگ‌ترین ریاضی‌دانان، منجمان و دانشمندان ایرانی قرن نهم هجری بود که دستاوردهای علمی‌اش در سطح جهانی مورد توجه قرار گرفت.

زندگی و تحصیلات

جمشید کاشانی حدود سال ۱۳۸۰ میلادی (۷۸۲ هجری شمسی) در شهر کاشان به دنیا آمد. اطلاعات دقیقی از دوران کودکی و تحصیلات اولیه‌اش در دست نیست، ولی شواهد نشان می‌دهد که در همان کاشان به تحصیل علوم مختلف از جمله ریاضیات و نجوم پرداخت. در سال‌های پایانی عمرش به رصدخانه مراغه و سپس رصدخانه سمرقند دعوت شد و تحت حمایت الغ‌بیگ، دانشمند و فرمانروای تیموری، فعالیت می‌کرد. کاشانی در سال ۱۴۲۹ میلادی (۸۰۷ شمسی) درگذشت.

دستاوردهای علمی

1. ریاضیات:
مهم‌ترین اثر ریاضی او کتاب "مفتاح الحساب" است که شامل مباحثی چون حساب عددی، جبر، کسور، استخراج ریشه‌ها، و هندسه است. این کتاب نقش مهمی در آموزش ریاضیات در ایران و جهان اسلام داشت.
کاشانی مقدار عدد پی (π) را با دقتی بی‌نظیر محاسبه کرد؛ تا ۱۶ رقم اعشار (که در آن زمان بسیار حیرت‌انگیز بود).
او روش‌های نوینی برای محاسبه ریشه‌های nام ابداع کرد که پایه‌ای برای روش‌های عددی مدرن به حساب می‌آید.
2. نجوم:
کاشانی ابزارهای دقیق نجومی طراحی کرد و اصلاحاتی در جداول نجومی انجام داد.
در رصدخانه سمرقند، در کنار دیگر منجمان، به ساخت جدول‌های نجومی و اصلاح تقویم مشغول بود.
او در تعیین مکان و زمان دقیق خورشید و سیارات مهارت بالایی داشت.
3. ابزارهای علمی:
ساخت وسایل دقیق رصدی مانند ذات‌الحلق و ذات‌الربع از جمله کارهای اوست.

ویژگی‌های شخصیتی

کاشانی فردی دقیق، خلاق، منظم و علاقه‌مند به کشف حقایق علمی بود. از نوشته‌های او می‌توان دریافت که روحیه‌ی پژوهشی بالا و تعهد زیادی به توسعه علم داشت. او در عین حال متواضع بود و بسیاری از روش‌های علمی خود را با دقت و به زبانی قابل فهم برای دیگران شرح داده است.

تأثیر و میراث

آثار کاشانی تا قرن‌ها در جهان اسلام به عنوان منابع درسی و مرجع علمی مورد استفاده قرار می‌گرفت.
برخی پژوهشگران معتقدند که کاشانی پیش از دیگر دانشمندان غربی، پایه‌گذار بعضی روش‌های عددی بوده است.
امروزه او را به‌حق یکی از پیشگامان علم ریاضیات کاربردی و محاسبات عددی می‌دانند.
یاد و نام او در ایران با نام‌هایی مانند دانشگاه‌ها، خیابان‌ها و مدارس زنده نگه داشته شده است.